J A A R V E R S L A G  2 0 2 1

Intensive Care
Gelre Ziekenhuizen

Open jaarverslag

Voorwoord

Voor het schrijven van deze inleiding heb ik de inleiding van het jaarverslag van 2020 er nog even bij gepakt. Ik schreef deze met in gedachten de hoop dat 2021 een beter jaar mocht zijn en dat COVID op zijn retour was en dat wij ons weer bezig konden houden met een min of meer gewone business. Niets is minder waar gebleken. Sterker nog, terugkijkend was 2021 misschien nog wel veel zwaarder. In tegenstelling tot 2020 hadden we nu ook nog eens te maken met een enorm hoog verzuim met als hoogtepunt (eerder dieptepunt) een verzuim van 27,8% (!) in de maand april. Minister de Jonge wilde dat wij verder gingen opschalen in bedden want COVID was op zijn zoveelste hoogtepunt. Hier zijn wij als Zorgbestuur voor gaan liggen. Het leverde enorm veel gedoe op in IC Nederland, maar uitkomst was duidelijk. In plaats van opschalen hebben we afgeschaald.

 

Er waren vele ontwrichtende maatregelen zoals lock-down, avond klok, QR-codes, maskerplicht en wat nog meer. De samenleving raakte enorm verdeeld. Wij moesten ineens rekening houden met bedreigingen en geweld. En in die storm bleef het team IC-Gelre vier overeind staan. Dat is een enorme geruststelling voor iedereen die van IC-Gelre afhankelijk is maar ook iets waar wij als Zorgbestuur heel erg trots op zijn. Wij kunnen het echt niet vaak genoeg zeggen maar #team IC-Gelre is voor ons de allerbeste. Natuurlijk zijn wij in onze dagelijkse bedrijfsvoering afhankelijk van vele anderen zowel binnen als buiten het ziekenhuis maar dit zonnetje is echt bedoeld voor iedereen die deel uitmaakt van #team IC-Gelre.

 

Voor ligt het jaarverslag 2021. Zoals u hierboven leest een meer dan bewogen jaar. Wij wensen u veel leesplezier.

 

Zorgbestuur en management IC-Gelre, 

 

Anke Kröner
intensivist, medisch manager

 

Erwin de Kovel
bedrijfskundig manager

 

Albert-Jan Katerberg
afdelingsmanager IC

Het jaar 2021 in het kort

Bekijk de samenvatting

 

 

In het kort

Gelre ziekenhuizen heeft

2

Intensive Care locaties

Ziekteverzuim is

fors gestegen

ten opzichte van 2020

600

nieuwe IC opnamen in Apeldoorn waarvan
144 Covid patiënten

216

nieuwe IC opnamen in Zutphen waarvan
65 Covid patiënten

In Apeldoorn was een gemiddelde bedbezetting van

102%

In Zutphen was dat 77%.

327

beademde patiënten invasief en non invasief (n) in Apeldoorn. In Zutphen waren dat er 122.

In Apeldoorn zijn

55

mensen overleden op de IC waarvan
11 Covid patiënten

In Zutphen zijn

28

mensen overleden op de IC waarvan
6 Covid patiënten

Nadere typering

Gelre Ziekenhuizen is lid van de samenwerkende topklinische ziekenhuizen (STZ), een teken van het grote aantal opleidingen dat er genoten kan worden, als ook van de ambitie van het ziekenhuis en de medische staf.

Gelre ziekenhuizen biedt als algemeen ziekenhuis medisch specialistische zorg en de daaraan gerelateerde verpleging en verzorging. Gelre ziekenhuizen kent twee ziekenhuislocaties, drie buitenpoliklinieken en een diagnostisch centrum:

  • locatie Gelre Apeldoorn en de locatie Gelre Zutphen
  • poliklinieken te Lochem, Epe en Dieren
  • diagnostisch centrum bij de vroegere locatie Juliana te Apeldoorn

 

De intensive care afdelingen in de regio Midden-Oost Nederland werken intensief samen. In netwerkverband wordt kennis en expertise gebundeld en uitgewisseld tussen de ziekenhuizen. De samenwerking moet ervoor zorgen dat de behandeling van patiënten zoveel mogelijk plaatsvindt op een IC-afdeling van het vereiste niveau. Ook streven de ziekenhuizen ernaar beter gebruik te maken van de beschikbare capaciteit op de IC-afdelingen.

Naar Monico

 

De afdeling Intensive Care (IC) in Gelre Apeldoorn is gevestigd op de tweede bouwlaag en in Gelre Zutphen op de derde bouwlaag. In Zutphen is de IC gesitueerd op dezelfde afdeling als de CCU, hierdoor ontstaat automatisch een hechte samenwerking. Het ziekenhuis verleent diensten aan een grotere regio, met name in de gemeenten Apeldoorn en Zutphen.

1. De organisatie van de afdeling

1.1 Het bestuur van de Zorgeenheid Intensive Care

Ook in  2021 werd  voor een groot deel van het jaar de crisis aangestuurd door het ziekenhuisbrede crisistteam(CT) .Regionaal was er frequent overleg in het ROAZ Zwolle ter afstemming van aantallen bedden en werkdruk. Er was landelijke coördinatie via het LCPS.

Er werd maandelijks door het zorgbestuur vergaderd, waarbij naast de bedrijfskundig manager, de medisch manager en afdelingsmanager ook HRM, inkoop, patiënt veiligheid en onze controller aanwezig waren. 

Kenmerkend voor 2021 waren de landelijke grote personele tekorten en het hoge ziekteverzuim onder met name verplegend personeel. Op de IC afdeling van het Gelre steeg het ziekteverzuim onder verpleegkundigen tot boven de 20%. Dit had alles te maken met de langdurige covid golfen in 2020 en 2021. Daarnaast vertrokken van de IC  7 IC-verpleegkundigen, 5,4 fte. Eén verpleegkundige ging naar de CCU van het Gelre, 1 verpleegkundige ging bij Gelre de SEH opleiding doen, 3 verpleegkundigen gingen elders op een IC afdeling, dichter bij huis, werken, één verpleegkundige ging met vervroegd pensioen, en 1 verpleegkundige vond buiten het ziekenhuis een baan. Drie verpleegkundigen behaalden de diploma als IC-verpleegkundige, een hele knappe prestatie in deze roerige tijd. In 2021 starten 4 verpleegkundigen met de IC-opleiding, hiervan haakte één persoon vroegtijdig af.

Een PA in opleiding ronde haar studie af, er werd een 2e research medewerker aangenomen.

1.2 De medische organisatie

 

Peter Spronk, Annemarije Braber, Greetje van der Wal, Alex Katinakis, Anke Kröner, Rakesh Birjmohun, Dwight Oostwoud, Gilliane Mijne, Marnix Kuindersma, Harold Hom en Nicolas Schroten waren als intensivisten werkzaam op onze Intensive Care en daarbij verantwoordelijk voor de medische zorg voor de IC-patiënten. Dagelijks werd het effect van de behandeling van alle op de Intensive Care opgenomen patiënten in de multidisciplinaire bespreking geëvalueerd. Vaste aanwezigen tijdens deze bespreking waren de arts-microbioloog, chirurg, longarts, apotheker, arts-assistent en 2 tot 3 intensivisten. De managementtaken waren in 2021 als volgt verdeeld: Anke Kröner was medisch manager en Alex Katinakis was vakgroepvoorzitter en Gilliane Mijné was verantwoordelijk voor de secretariële taken.

 

1.3 De verpleegkundige organisatie

In totaal nam de verpleegkundige formatie iets af. Voor een deel werden tekorten opgevuld met 3 fte detachering. Het ziekteverzuim onder verpleegkundigen steeg in 2021 fors, op sommige momenten kwam het verzuim ruim boven de 20% uit. Verschillende acties werden uitgezet om de druk tijdens of na het werk te verminderen. Rust en vakantie gaven het beste resultaat.

Om de werkdruk van de verpleegkundigen te verminderen is gestart met een pilot van zorgassistenten. In de dag en avond dienst is er een zorg assistent aanwezig; deze kan de IC-verpleegkundige ondersteunen in de zorg en niet -verpleegkundige taken van de verpleegkundige overnemen. Op dit moment lijkt deze functie al niet meer weg te denken van de IC, in 2022 zullen we dit gaan  evalueren.

De afdeling op de locatie in Apeldoorn werd in 2021 verbouwd. Zo werden alle kamers voorzien van een schuifdeur en elke kamer kreeg de beschikking over een plafondlift. 

Na 2020 was 2021 wederom een onrustig jaar waaruit we moeten herstellen. In verband met de druk op de bedden  en landelijke maatregelen  zijn in 2021 verschillende bijeenkomsten en scholingen geannuleerd. De komende jaren zullen we dit moeten inhalen.

Om gevoelens te kunnen bespreken was frequent het psychosociaal team aanwezig op de afdeling, een aantal verpleegkundigen werd geholpen door ondersteuning of meerder gesprekken met de psycholoog.

1.4 Secretariaat

Het secretariaat kreeg ook  in 2021 op piekmomenten ondersteuning van andere afdelingen.

Het secretariaat heeft vele taken waaronder het regelen van het telefoon- en fax verkeer, het invoeren van patiëntengegevens in de diverse databases, het op peil houden van de sondevoedingvoorraad en het ontvangen van het bezoek. Bovendien regelen de secretaresses de logistiek rond opname en ontslag, de verwerking van de financiële administratie en verrichten handen spandiensten daar waar nodig.

Doordat het secretariaat vooraan de afdeling is gesitueerd hebben de secretaresses een belangrijke taak bij de opvang van familieleden.

1.5 Post-IC polikliniek

In maart 2007 werd de eerste patiënt op de Post-IC polikliniek gezien. Alle patiënten die langer dan 48 uur op de IC hebben gelegen worden op deze polikliniek vervolgd. Op de verpleegafdeling worden de patiënten al ingelicht over het nazorgtraject. Het nazorgtraject bestaat uit 1 bezoek; 3 maanden na ontslag ziekenhuis en 2 telefonische consulten, respectievelijk  na 6 en 12 maanden.   Naast een anamnese wordt gestandaardiseerd een aantal onderzoeken gericht op fysiek en psychisch functioneren afgenomen.

 De multidisciplinaire polikliniek wordt bemand door één van de intensivisten, Lisa de Zwart, en Aly Hovingh (beide IC verpleegkundige); daarnaast worden patiënten zn verwezen naar  een diëtiste, fysiotherapeut, logopedist of  klinisch psycholoog.

Er wordt een scholing voorbereid  voor iedereen die te maken heeft met de zorg van IC patiënten ; daarbij wordt uitleg gegeven over de complexiteit van een IC patiënt en eventuele gevolgen (PICS)

Lisa en Aly nemen beide zitting  in het landelijke platform van de FCIC, onderdeel nazorg. Hierdoor kan meer kennis vergaard en uitgewisseld worden.  

Er wordt gestreefd naar meer samenwerking en afstemming met de regionale ziekenhuizen (MONICO), hier zijn vergaderingen mee geweest en er  worden acties ondernomen mbt het ontwikkelen van een Lastmeter voor post IC patiënten.

2020 – 2021 Hebben voornamelijk in het teken gestaan van de COVID-19 zorg, waardoor de poli werkzaamheden werden afgeschaald.

2. Werklast

De werklast wordt nog dagelijks gemeten met het gevalideerde Therapeutic Intervention Scorings System-28 (TISS-28).

 

Deze zorgvraag dient in balans te blijven met het aantal beschikbare IC-verpleegkundigen op de IC. De TISS 28 score blijkt echter in recent onderzoek, vanwege alle veranderingen in de IC-zorg de laatste jaren, slechts ongeveer 45% van de werklast van verpleegkundigen te verklaren. De laatste 5 jaar is deze score niet herrijkt, dus ook niet voor de covid patiënten. Gelre ziekenhuizen gaat vanaf medio 2023 met de Nurse Activity Score werken. De Nursing Activiities Score (NAS) schat de verpleegbelasting op basis van kenmerken van de huidige patiënten en het gebruik van middelen op de intensive care.

In de 2020 en 2021, met name die van Zutphen, wordt er in pieken een  hogere werklast ervaren.

Het hoge ziekteverzuim zorgde er voor dat verpleegkundigen veel extra diensten draaiden waardoor men extra werd belast.

De aandacht voor de werklast tijdens de Covid golven in 2021 bestond uit:

  • inzetten van buddy’s
  • inzet van zorgassistentes
  • aanwezigheid en bereikbaarheid van psychosociaal team

3. Ziekteverzuim

Het ziekteverzuim bedroeg in 2021 gemiddeld 11,5%. Dat is een forse toename ten opzichte van 2020. Een aantal weken is het verzuim onder de verpleegkundigen zelfs boven den 20% geweest. Dit is bij de gemiddelden niet te zien. Het hoge verzuim heeft alles te maken met COVID19 met als gevolg de mentale en fysieke belasting van het personeel.

 

 

Ziekteverzuim Intensive Care medewerkers 2013 – 2021

201320142015201620172018201920202021
Ziekteverzuim (%)4,64,55,34,54,56,366,946,6811,5

Ontwikkeling verzuim per kwartaal

Ontwikkeling verzuim per maand

Verzuim % per duurklasse per kwartaal

Meldingsfrequentie per kwartaal

4. Patiëntenzorg en kwaliteit van zorg

Sinds 2002 participeert onze afdeling in de stichting Nationale Intensive Care Evaluatie, de NICE. Inmiddels registreren vrijwel alle IC-afdelingen in Nederland van iedere IC-patiënt een groot aantal gegevens die vervolgens centraal door de NICE worden verwerkt. De deelname aan de NICE stelt ons in staat ons te spiegelen aan andere IC-afdelingen in Nederlandse ziekenhuizen.

4.1 Totaal aantal opnames per jaar

 

Totaal aantal opnames Apeldoorn

202120202019
Aantal opnamen600680805
Aantal cardiochirurgische opnamen011

Totaal aantal opnames Zutphen

202120202019
Aantal opnamen216211259
Aantal cardiochirurgische opnamen100

Totaal aantal opnames Zutphen en Apeldoorn samen

202120202019
Aantal opnamen7828521.037
Aantal cardiochirurgische opnamen110

 

Uitleg: Verschil aantal opnames beide ziekenhuizen versus afzonderlijk Apeldoorn en Zutphen van 34 patiënten is  te verklaren doordat in het totale verslag de patiënten die van Apeldoorn naar Zutphen of andersom tijdens hun opname zijn overgeplaatst maar 1x mee worden geteld.

4.2 IC-behandelduur 2021 uit NICE verslag A+Z:

De IC-behandelduur wordt uitgedrukt in 24-uursperioden en is onafhankelijk van de duur van het aantal kalenderdagen van een IC-opname. De totale IC-behandelduur in het jaar 2021 bedroeg 4.147,7 24-uursperioden. De gemiddelde IC-behandelduur bedroeg 5,3 24-uursperioden en de gemiddelde post-IC-behandelduur bedroeg 9,6 24-uursperioden. In de onderstaande grafiek staat voor alle patiënten de mediane IC-behandelduur voor het jaar 2021, 2020 en 2019 gespiegeld aan uw volumegroep en nationaal. Het aantal IC-opnamen in het jaar 2021 bedroeg 781.

4.3 Aantal opnamen en aantal open bedden

 

Aantal opnames Apeldoorn 2021 - Totaal 600 opnames

Aantal open bedden Apeldoorn - Gemiddeld 10,2

Aantal opnames Zutphen 20201- Totaal 216 opnames

Aantal open bedden Zutphen - Gemiddeld 4,1

Productiecijfers 2014-2021: opnamen, behandeldagen, beademingsdagen en sterfte Apeldoorn

201420152016201720182019202020212021 zonder covid2021 covid
Nieuwe opnamen (n)700785715800787805680600456144
Aantal behandeldagen3753417438354086321435793632379021241666
Bedbezetting %799991951129486,31025745
Gemiddeld aantal operationele bedden (%)10,610,411,810,2
Weigeringen322638  
Overplaatsingen naar Zutphen611322111
Overnames vanuit Zutpen2230241410
Heropname %5,336,616,74   
Beademde patiënten (n)272361291190101
Beademde patiënten (%)3453,1493217
Beademde patienten invasief en non-invasief (n)347317327221106
Beademde patienten invasief en non-invasief (%)4347553718
Beademingsdagen invasief13992032224010521188
Beademigsdagen invasief en non-invasief16092255233911391200
Beademingsdagen1857220719442117188618672427275612781478
Overleden op IC56554411

Productiecijfers 2014-2020: opnamen, behandeldagen, beademingsdagen en sterfte in Zutphen

201420152016201720182019202020212021 Zonder covid2021 covid
Nieuwe opnamen (n)25921121615165
Aantal behandeldagen6949081162525637
Bedbezetting (%)9583,2773542
Gemiddeld aantal operationele bedden (%)23,14,1
Weigeringen125  
Overplaatsingen naar Apeldoorn2230241410
Overnames vanuit Apeldoorn611322111
Heropnames %3,09   
Beademde patiënten (n)971211116447
Beademde patiënten (%)3757,3512922
Beademde patienten invasief en non-invasief (n)1121121227349
Beademde patienten invasief en non-invasief (%)4353563323
Beademingsdagen invasief379815696288408
Beademigsdagen invasief en non-invasief422885731307424
Beademingsdagen492613950351599
Overleden op IC1928226

 

Conclusie:

Opvallende daling in het aantal opnames per jaar in 2021 terwijl er gemiddeld genomen iets meer bedden open waren en een langere ligduur t.o.v. eerdere jaren (wat overigens vergelijkbaar is met de volumegroep in 2021). 
Toelichting: 

– Gemiddeld langere ligduur door COVID, waarbij:

  • het percentage patiënten met ligduur >p90 in de COVID groep een stuk hoger ligt t.o.v. non COVID in 2021: 27% (53 van de 199) versus 7% (42 van de 583)
  • de behandelduur in 24 uursperioden in de COVID groep met een ligduur>p90 ook nog eens een stuk langer is (namelijk 23,4) t.o.v. de non-COVID groep (namelijk 8,8).

 – Minder non-covid opnames
– Mediane behandelduur non covid in 2020 en 2021 vergelijkbaar met 2019.

4.4 Heropnames 

NICE definitie Heropname: een patiënt die binnen dezelfde ziekenhuisopnameperiode opnieuw op de IC wordt opgenomen. Twee uitzonderingen hierop zijn: wanneer de patiënt tijdens IC-opname tussentijds naar bijvoorbeeld de OK gaat en weer terugkomt op de IC en wanneer de herkomst van de patiënt ‘CCU/IC zelfde ziekenhuis’ is en er minder dan 2 uur verschil is tussen ontslag en opname. 

In 2021 milde stijging van het aantal heropnames t.o.v. eerdere jaren en vergeleken met volume en landelijk.

Apeldoorn: 5,7% versus 3,7% volume en 4,5% landelijk
Zutphen: 1,4% versus 3,3 % volume en 4,5% landelijk.
Apeldoorn en Zutphen samen zie tabel hieronder: 4,7% versus 3,7% volume en 4,5% landelijk.

Conclusie:

Na analyse van alle heropnames zijn er:

  1. Niet vermijdbaar: in Apeldoorn 27 van de 34 en in Zutphen 3 van de 3.
  2. Mogelijk of daadwerkelijk vermijdbaar. In Apeldoorn 7 van de 34 (in Zutphen 0):
    • 1 was te voorkomen als goede overdracht met specialist (i.d.g. orthopeed) had plaatsgevonden (was reeds VIM van geschreven)
    • 3 matig stabiel bij ontslag naar de afdeling, toch heropname
    • 3 stabiel bij overplaatsing, maar toch verslechterd

4.5 Herkomst patiënten

Het merendeel van de patiënten komt rechtstreeks via de SEH of via de verpleegafdelingen op de IC binnen. Dit geldt voor beide locaties.

Herkomst patiënten Apeldoorn

Herkomst201920202021
Andere lokatie Gelre Ziekenhuis415%405,88%284,67%
CCU Gelre Apeldoorn172%101,47%111,83%
CCU/IC ander ziekenhuis152%253,68%488%
OK Gelre Apeldoorn16420%13920,44%10016,67%
Overige zoals huis en polikliniek223%142,06%50,83%
Spoedeisende Hulp Gelre Apeldoorn31940%21231,18%16727,83%
Verpleegafdeling Gelre Apeldoorn21427%23133,97%24140,17%

Herkomst patiënten Zutphen

Herkomst201920202021
Andere lokatie Gelre Ziekenhuis114%136,16%209,26
CCU Gelre Zutphen62%52,37%31,39
CCU/IC ander ziekenhuis104,74%136,02
OK Gelre Zutphen4718%3416,11%219,72
Overige zoals huis en polikliniek10,46
SEH/Verpleegafdeling ander ziekenhuis10%20,95%10,46
Spoedeisende Hulp Gelre Zutphen13251%9645,5%8740,28
Verpleegafdeling Gelre Zutphen6124%5023,7%7032,41

4.6 Insturend specialisme en behandelduur

 

Insturend specialisme en behandelduur Apeldoorn

Specialisme201920202021
Alg.chirurgie (heelkunde)30438%22432,94%17629,33%
Cardiologie496%253,68%345,67%
Gastro-enterologie506%243,53%284,67%
Gynaecologie/obstetries71%91,32%30,5%
Interne (inwendige geneeskunde)20425%16724,56%11519,17%
Kinder en jeugd81%10,15%30,5%
KNO/plast.chirurgie101%60,88%50,83
Longziekten9211%17125,15%18831,33
Neurologie537%355,15%325,33
Orthopedie61%20,29%61
Urologie71%101,47%40,67
Moet nog verwerkt worden142%50,74%61

Insturend specialisme en behandelduur Zutphen

Specialisme201920202021
Alg.chirurgie (heelkunde)7830%4119,43%3114,35%
Cardiologie249%188,53%2411,11%
Gastro-enterologie10%10,47%20,93%
Gynaecologie/obstetries10,47%10,46%
Interne (inwendige geneeskunde)7830%5325,12%3817,59%
Longziekten3514%6530,81%9142,13%
Neurologie3112%2210,43%2310,65%
Orthopedie31%52,37%31,39%
Urologie52%31,42%31,39%

4.7 Beademing

Op dit moment leveren 59 ziekenhuizen gegevens over beademingsduur aan bij de NICE. Hiervan vallen 15 ziekenhuizen in de volumegroep van gelre. De beademingsduur wordt uitgedrukt in 24-uursperioden en is onafhankelijk van het aantal kalenderdagen dat een IC-opname beademd is. De totale beademingsduur voor alle IC-opnamen op de IC Gelre was in deze periode 2.624 24-uursperioden. De gemiddelde beademingsduur per IC-opname was 6,3 24-uursperioden. De mediane beademingsduur per IC-opname was 2,8 (interkwartielrange 0,6 – 7,1) 24-uursperioden.

De onderstaande boxplot toont de mediane beademingsduur over het jaar 2021 (inclusief de interkwartielafstand) per opnametype en voor alle opnametypen samen, gespiegeld aan uw volumegroep en nationaal.

Mediane 24-uurs beadmingsdagen per opnametype

 

Conclusie:

– Verschil in iets langere beademingsduur t.o.v. volume en landelijk is deels te verklaren door langer beademingsduur in de groep medische opnames in Zutphen. Gezien relatief veel COVID (30% van het aantal opnames in 2021) in Zutphen zou dit de verklaring kunnen zijn.

– Beademingsduur: opvallende piek in de mediane beademingsduur in augustus in Apeldoorn: dit komt met name door 1 patiënt met COVID die 183 dagen op IC heeft gelegen waarvan 145 aan de beademing. Deze beademingsdagen tellen mee in de maand van opname. Overige maanden redelijk vergelijkbaar met volume (zie betreffende grafieken van NICE-online). 

4.8 Mortaliteit

In de onderstaande tabel staan het aantal IC-opnamen (excl. cardiochirurgie) en hoeveel daarvan voldoen aan de APACHE IV inclusiecriteria voor het jaar 2021, 2020 en 2019. Dit zijn aantallen van Gelre IC totaal; Apeldoorn en Zutphen gezamenlijk.

 

202120202019
Aantal IC-opnamen (excl. cardiochirurgie)7818521037
Aantal IC-opnamen (excl. cardiochirurgie) die voldoen aan APACHE IV inclusie criteria696784961

 

De onderstaande grafiek toont de originele APACHE IV SMR van alle patiënten voor het jaar 2021, 2020 en 2019 van uw eigen IC gespiegeld aan uw volumegroep en nationaal.

 

Ziekenhuismortaliteit

Toelichting SMR: Een SMR van 1.0 geeft aan dat de sterfte naar verwachting was, de daadwerkelijke

sterfte was gelijk aan de sterfte die op basis van de case-mix werd verwacht. Een SMR boven de 1.0 duidt op een hogere sterfte dan verwacht en een SMR onder 1.0 duidt op een lagere sterfte dan zou worden verwacht op basis van de case-mix. De SMR kan worden gebruikt om voor een bepaalde periode de performance van een individuele IC te vergelijken met de waarde van een andere IC of een groep IC’s.

 

De onderstaande funnelplot toont de voor Nederland geijkte APACHE IV SMR van alle deelnemende ziekenhuizen voor het jaar 2021. Uw eigen IC is in blauw weergegeven. De ziekenhuizen die binnen het betrouwbaarheidsinterval vallen presteren conform de norm, aangezien er rekening gehouden dient te worden met variatie door toeval.

SMR Apache IV ziekenhuis voor Nederland geijkt

 

Lange termijn mortaliteit

 

Conclusie:

  • Apeldoorn en Zutphen samen: lage SMR in 2021, vergelijkbaar in de trend t.o.v. de jaren ervoor.
    • Zutphen: wat hogere SMR (maar nog steeds onder de 1.0) t.o.v. volume. Dit is hoogst waarschijnlijk te wijten aan meer complexe patiënten in Zutphen waaronder COVID-19 patiënten in 2021 (evenals in 2020).
  • Apeldoorn en Zutphen samen betreffende COVID-19: zie aparte NICE bijlage, lage SMR zowel in- als exclusief overplaatsingen en overnamen
  • Lange termijn sterfte ruime betrouwbaarheidsintervallen, maar opvallend dat bij ons de ziekenhuissterfte relatief laag is, maar er een stijging met de tijd is vergeleken volume en landelijk. 

5. Kwaliteitsindicatoren

5.1 Glucoseregulatie

Op dit moment leveren 56 ziekenhuizen de glucoseregulatie gegevens aan(NICE). Hiervan vallen 14 ziekenhuizen in de  volumegroep van Gelre IC. In het jaar 2021 waren er 123 (20,5%) opnamen met diabetes op de IC Gelre. Voor onze volumegroep was dit 19,3% en voor nationaal 17,6%. De onderstaande tabel toont de gemiddelde glucosewaarden en het aantal glucosemetingen van onze IC, gespiegeld aan de volumegroep en nationaal.

Eigen ZiekenhuisVolumegroepNationaal
Gemiddelde glucosewaarde in mmol/l (SD)7,8 (2,8) 8,6 (3,2) 8,6 (3,0)
Aantal glucosemetingen onder de 2,2 mmol/l (%)7 (0,0) 167 (0,1) 622 (0,0)
Aantal glucosemetingen onder de 4,5 mmol/l voor opnamen zonder diabetes (%)312 (2,0) 3.267 (1,6) 13.892 (1,5)
Aantal glucosemetingen onder de 4,5 mmol/l voor opnamen met diabetes (%)243 (3,3) 2.014 (2,3) 6.896 (2,0)
Aantal glucosemetingen boven de 8,0 mmol/l voor opnamen zonder diabetes (%)4.340 (27,8) 81.919 (41,0) 414.808 (43,7)
Aantal glucosemetingen boven de 10,0 mmol/l voor opnamen met diabetes (%)1.398 (19,1) 30.956 (34,6) 121.769 (36,1)

5.2 VMS sepsis en lijnsepsis

Sinds 2012 is op onze IC VMS ernstige sepsis en lijnsepsis ingevoerd.

 

Overzicht ernstige sepsis en lijnsepsis IC Apeldoorn 2016-2021

201620172018201920202021
Aantal gevallen van lijnsepsis/aantal catherdagen x 1000***2,42,01,31,13,76,2
30 dagen sterfte ernstige sepsis IC**(%)28,817,118,117,133,318,2
Ziekenhuissterfte ernstige sepsis*(%)28,822,922,214,536,419,7

Toelichting

*Ziekenhuissterfte ernstige sepsis = aantal patienten overleden met ernstige sepsis in het ziekenhuis/alle patienten met ernstige sepsis op IC.

**30 dagen sterfte = ernstige sepsis op IC <30 dagen na diagnose overleden/alle patienten met ernstige sepsis op IC.

*** Aantal gevallen van lijnsepsis/aantal catherdagen x 1000 =lijnsepsis per 1000 catheterdagen van alle centrale lijnen op IC.

 

Conclusie 2021:

  • Sinds 2020 opvallende toename lijnsepsis, in 2021 zelfs >5 per 1000 katheterdagen.
    • Toename met name bij COVID patiënten: in 2020 bij 8 van de 10 lijnsepsis. In 2021 bij 12 van de 16. 
    • Wat kan hier de verklaring voor zijn?
      • RIVM heeft overzicht van lijnsepsis data via PREZIES van 24 ziekenhuizen in 2020 in Nederland waarbij ook een toename van het aantal lijnsepsis wordt gezien bij COVID (zie bijlage 1). Zij geven geen verklaring voor deze toename.
      • Buitenlandse literatuur wordt het ook gezien en wijden ze het aan de hogere werkdruk en hiermee waarschijnlijk minder goede hygiëne 

5.3 VIM

De decentrale VIM commissie IC bestaat uit: Yvonne Jansonius ( voorzitter ), Anouk Kanitz, Gerdien Langevoort, Albert-Jan Katerberg, Gerwin Konink, Dwight Oostwoud, Harold Hom en Alke Dalhuisen.

De decentrale werkgroep VIM vergadert in principe elke 4e donderdag van de maand. Soms valt er door omstandigheden, zoals drukte op de afdeling, vakanties, een vergadering uit. De werkgroep is 8x bij elkaar geweest.

Terugkoppeling vindt persoonlijk plaats aan de melder via het I Prova systeem. Verdere terugkoppeling van de VIM meldingen is afhankelijk van het soort melding. Het grootste deel van de terugkoppeling vindt plaats via de nieuwsbrief. Indien privacy gevoelig wordt persoonlijk teruggekoppeld.

De voorzitter bezoekt ook de ziekenhuis brede bijeenkomsten georganiseerd door de centrale VIM commissie. In 2021 heeft dit 1x plaatsgevonden.

In 2021 zijn er in totaal 79 meldingen geweest:

5.4 Complicaties

Necrologie- en complicatiebespreking

Sinds 2013 wordt vier keer per jaar een necrologie bespreking gehouden. Hierbij worden alle op de IC overleden patiënten volgens een vast protocol geanalyseerd en naar aanleiding hiervan wordt een deel uitgewerkt voor in de necrologiebespreking door een van de intensivisten met een arts assistent of PA-er. Soms wordt er een andere specialist uitgenodigd als daar aanleiding toe is om een en ander toe te lichten, zoals bijvoorbeeld de patholoog als er obductie heeft plaatsgevonden. Bij de bespreking zijn de intensivisten, arts assistenten en PA-ers van de IC aanwezig en zullen vanaf 2022 ook de IC

verpleegkundigen uitgenodigd worden om aan te sluiten. Van de bespreking worden notulen gemaakt met actiepunten waarbij  via de mail of bij de volgende bespreking terugkoppeling plaatsvindt.Sinds 2020 wordt twee maal per jaar een complicatiebespreking gehouden voor de intensivisten, arts assistenten en PA-ers van de IC.

5.5 Delier

In het jaar 2021 is bij 142 (18,2%) van de in totaal 782 IC-opnamen delier vastgesteld op de IC Gelre door middel van de DOSS, CAM IC, IC-DSC of een ander screeningsinstrument. Voor uw volumegroep was dit 32,9% en nationaal was dit 24,1%.

6. Werkgroepen en aandachtsvelden

Werkgroep Dagindeling 2021

Werkgroepleden

Herman Arendsen, Anjo Bekkers, Alke Dalhuisen, Gerdien Langevoort, Lisa de Zwart, Annemarije Braber, Gilliane Mijné, Greetje van der Wal, Gerwin Konink en Sandra van Leperen.

Eind september 2019 is de perspectiefgroep dagindeling voor het eerst bij elkaar gekomen. Met als leidraad verpleegkundig leiderschap en patiënt & family centered care zoals beschreven in de visie, is een definitieve dagindeling gemaakt. 

Speerpunten

  • Overdrachtsmomenten, deze dienen volgens de ABCD-methodiek plaats te vinden.
  • Gezamenlijke dagstart.
  • Dagevaluatie.
  • Dubbelcheckmoment bij de patiënt, tijdens het overdragen van de dienst.
  • Gestructureerde bedside visite volgens ABCD-methodiek met IC-verpleegkundige, intensivist en arts-assistent/PA.

De bedside visite met het hele behandelteam werd direct goed geïmplementeerd.

Nadat we in januari 2020 geconfronteerd werden met een wereldwijde COVID pandemie, bleek de structuur van de dagindeling nog onvoldoende ingebed in de werkwijze van de intensive care medewerkers. Plan voor 2021 en 2022 is om dit alsnog stevig te verankeren in de werkwijze van de intensive care medewerkers.

Activiteiten

  • In juli 2021 is een nieuwe Kick-off geweest waarin de dagindeling onder de aandacht van de verpleegkundigen werd gebracht.
  • Vier keer per jaar komt de perspectiefgroep dagindeling bij elkaar in een 2 uur durend overleg om de situatie met betrekking tot de dagindeling te evalueren en waar nodig bij te sturen.

Doel

Het verankeren van de dagindeling structuur bij alle intensive care medewerkers, waardoor kwaliteit en veiligheid binnen de afdeling geoptimaliseerd worden.

Werkgroep Beademing

Werkgroepleden

Marleen Flim, Renee Spenkelink, Ellen Eikelboom, Esther den Besten, Karola Groot, Greetje van der Wal, Marnix Kuindersma


In 2021:

Tweede Ventilation Practitioner
Renee Spenkelink rondde in oktober de opleiding tot VP af met een afstudeeronderzoek naar het hanteren van de driving pressure op onze IC. Daarmee hebben we nu twee VP-ers op onze afdeling.


Driving Pressure
Na invoering van het COVID-beademingsprotocol in 2020 is het meten van de driving pressure in 2021 steeds beter ingebed geraakt in het dagelijks werk.


RoX-index
De ROX index is opgenomen in het nieuwe medische beademingsprotocol. De ROX index behoort nu tot een standaard meting tijdens behandeling met Highflow therapie. 


Gesloten uitzuigsysteem
Begin 2021 is besloten het gesloten uitzuigsysteem in te zetten bij verwachte beademingsduur >24uur. Deze implementatie is succesvol afgerond.


Buikligging
De ‘wrap’ draaitechniek is toegevoegd in het protocol. Ook de houding van de armen tijdens buikligging is anders i.v.m. schouderklachten. 


Tracheacanules
In februari werd overgestapt van Shiley naar Tracoe canules. De overstap is Gelre-breed goed verlopen. Initieel waren er nog wat problemen met beperkte voorraad, maar dat is inmiddels opgelost. De werkgroep heeft ook scholingen verpleegkundige zorg rond tracheacanules verzorgd op de verpleegafdelingen


Protocollen
Periodieke revisie van protocollen via het Q portal vond plaats.

Het algemene beademingsprotocol werd verder ontwikkeld en voltooid door Greetje en Marnix met inpunt van de verpleegkundige leden van de werkgroep. In 2022 wordt een vervolg gegeven aan de implementatie.


Scholing
Alle nieuwe AIOS/ANIOS kregen van een van de VP-ers een introductiescholing basisbeademing en kennismaking Servo-U.

Reguliere scholing aan het verpleegkundig team was nog zeer beperkt mogelijk door de Corona pandemie: via de VP-ers werd het team geattendeerd op online- scholingen en er werd extra aandacht besteed aan de behoefte aan bedside teaching momenten. Door de cursisten werden ‘live’ lessen gemist vanuit de opleiding. De VP-ers hebben extra instructiemomenten met de IC-cursisten op de afdeling gedaan.

De werkgroep heeft een scholing High Flow Oxygen gegeven op de CC

Werkgroep scholing

Werkgroepleden

Anouk Kanitz, Christa Mulder, Rianne Tjoonk, Anne van de Zande, Nicolle de Git, Gilliane Mijne, Dwight Oostwoud.

In 2021:

  • Vaardigheidsdagen van 2020 gestart in oktober 2021 maar helaas moesten we november en december al weer annuleren ivm COVID.
  • Scholingsavond hemodynamiek is niet door gegaan ivm COVID en doorgeschoven naar 2022. Ook onze eigen scholingsavonden zijn ivm COVID niet georganiseerd.
  • Oefenbakken onze werkgroep zijn op orde en gereed voor toetsen
  • LMS heeft een nieuwe inrichting gekregen.
  • Klinische sessies door de leerlingen gegeven. 
  • Scholing van het acute netwerk konden bijna allemaal niet doorgaan. 

Voor 2022 hopen we weer op een leerzaam jaar.

Werkgroep Neurologie (voorheen PAD)

Werkgroepleden
Maartje Temmink, Renske Postma en Bea Riekerk.

Leiding 
Sandra van Ieperen

Supervisie arts
Anke Kroner


In 2021:

Er heeft in 2021 een wijziging plaatsgevonden in de naam van de werkgroep. Voorheen heette dit de werkgroep PAD, nu is deze veranderd in werkgroep Neurologie omdat dit duidelijker en completer omschrijft wat onder de werkgroep valt. 

In 2021 zijn de protocollen ‘TOF meting’, ‘Neurologsiche controles op de IC’ en ‘Epiduraalcatheter op de IC’ toegevoegd.  Bedside teaching is dit jaar ontwikkeld voor alle neurologie gerelateerde protocollen van de IC. De bedside teaching is ontwikkeld vanuit deze nieuwe protocollen, die 2020 werden herschreven (medisch en verpleegkundig gescheiden). Helaas heeft de bedside teaching nog niet in de praktijk kunnen plaatsvinden vanwege de bekende COVID drukte. Het ‘Slapen op de IC–protocol’ is nog verder in ontwikkeling. Deze zal meer gebruiksvriendelijker moeten worden gemaakt, zodat makkelijker een overzicht is te vinden qua toegepaste interventies en slaapmedicatie. 

Werkgroep Opleidingen

Werkgroepleden
Maartje Gaastra, Manon Boerman, Anne Lohuis, Willemijn Kuiper en Renske Postma

Leiding 
Sandra van Ieperen


In 2021:

  • In 2021 zijn er 6 leerlingen gediplomeerd en 4 leerlingen gestart met de IC opleiding. Daarnaast hadden we nog 3 leerlingen die nog met de opleiding bezig waren. 
  • We hebben de begeleidingsstructuur veranderd. Elke leerling kreeg een mentor toegewezen met daarnaast 2 of 3 vaste werkbegeleiders. De mentor monitort het leerproces van haar leerling(en) via Scorion en door overleg met collega’s. 
  • We hebben introductie-, voortgangs- en eindgesprekken gevoerd met de leerlingen. 
  • Er zijn weer stages gepland voor onze leerlingen naar de anesthesie, CCU en SEH. Maar ook stagiaires van andere afdelingen moesten ingepland worden bij ons. 
  • HBO-V trajecten begeleid en stagiaires hiervan ontvangen, waaronder een 3e jaars HBO-V Technische Verpleegkunde student. Heeft 4 maanden stage gelopen. Is uitzonderlijk gezien het leerjaar van de student. Is heel goed verlopen. Mogelijk keert zij nog terug op de IC.
  • Verder hebben we voorbereidingen getroffen voor de vernieuwde IC opleiding: EPA gericht opleiden en hier een opzet voor gemaakt voor de IC. Er is een nieuw praktijkreglement geschreven en het praktijkleerplan Gelrebreed is aangepast voor de IC. 
  • Daarnaast is ook het praktijkreglement van de ‘oude’ IC opleiding herschreven en up to date gemaakt. 
  • We hebben contact onderhouden met het UMCU door middel van mail en digitale vergaderingen.
  • Maartje heeft een cursus coaching gevolgd binnen Gelre. 

Werkgroep Kwaliteit en Veiligheid IC

Werkgroepleden
Marleen Flim (Verplegingswetenschapper), Harold Hom – Intensivist (lid VIM), Sandra van Ieperen (Teamleider IC, lid VIM), Yvonne Jansonius (IC-verpleegkundige en voorzitter VIM), Albert-Jan Katerberg (Afdelingsmanager IC), Gerdien Langevoort (IC –verpleegkundige, verpleegkundig expert kwaliteit en veiligheid, lid VIM), Dwight Oostwoud (Intensivist), Bart van Vilsteren (kwaliteitsfunctionaris)


In 2021:

De werkgroep stelt zich tot doel om Kwaliteits- en Veiligheids-onderwerpen op de IC te verzamelen, te prioriteren en uit te (laten) voeren . De werkgroep draagt zo bij aan voortgang in  verbeterprocessen. 

Uitgangspunt hierbij is dat specifieke kennis van werkgroepen en aandachtsvelders optimaal gebruikt wordt. Dus waar mogelijk worden de projecten niet inhoudelijk overgenomen maar wordt gemonitord en waar nodig ondersteund/gecoacht. Ook worden signalen van de VIM commissie, complicatieregistratie, necrologiebespreking etc overgenomen en vertaald naar actiepunten  ter verbetering van kwaliteit en veiligheid.

Bij de keuze en invulling van projecten spiegelen wij ons steeds aan de missie en visie van IC Gelre.

De werkgroep is een afspiegeling van de disciplines die op de IC werken. De verpleegkundige leden halen verbeterpunten op en vormen een link naar de dagelijkse werkpraktijk. De intensivist vormt de brug naar de intensivisten en de leidinggevende de brug naar het zorgbestuur. Op deze wijze ontvangt de werkgroep input vanuit die gremia en zullen de uitkomsten via hen aan de gremia geleverd worden. De Accounthouder K&V sluit steeds aan bij het maandelijks overleg en kan aangehaakt worden voor advies op specifieke projecten.


Activiteiten 2021
De werkgroep K&V-IC is gestart in 2020. De activiteiten van de werkgroep stonden onder druk door COVID-19. Inmiddels is een duidelijke structuur ontstaan, waarbij wij eens per maand overleg hebben aan de hand van ons TRELLO-bord en dan taken verdelen. Prioriteiten van de verschillende taken en projecten worden vastgesteld met een risico-inventarisatiematrix.

Onderwerpen die in 2021 onze aandacht hadden: 

 

Plannen voor 2022
Voor 2022 heeft de hervisitatie van de NVIC in december de hoogste prioriteit. Doelstellingen die voortvloeien vanuit de inventarisatie van VMS thema’s moeten afgerond zijn voor de visitatie.

Vervolgens is vastgesteld dat de uitrol van family centered care, patiënttevredenheid (meten en gebruiken resultaten), zorgevaluatie,  gepast gebruik van zorg, en de effectieve toepassing van het ‘verbeterbord’ voor de aanpak van hands-on knelpunten aandacht verdienen.

Verder heeft de ziekenhuis-brede accreditatie via Qualicor ook onze aandacht evenals de implementatie van Hix.

Werkgroep Medicatie en apotheek – ICU Gelre

Werkgroepleden
Rakesh Birjmohun (intensivist), Sandra van Ieperen (teamleider IC), Koen Buiter, Agnes Halewijn, Marthe Oldenbroek (IC-verpleegkundigen)


In 2021:

  • Zijn er voorbereidingen getroffen voor het vervangen van de spuitenpompen op de IC, alsook op de OK en SEH. De werkgroepleden hebben hierin meegedacht. In 2022 zal de implementatie van deze nieuwe spuitenpompen plaatsvinden (dit heeft door coronapandemie vertraging opgelopen).
  • Heeft de IC ondersteuning gekregen vanuit de apotheek en verschillende buddy’s bij het klaarmaken van zowel spuitenpompen als patiëntgebonden medicatie.
  • Zijn er plannen gemaakt voor structurele ondersteuning bij de medicatiebereiding op de IC.
  • Is de decentrale voorraad geoptimaliseerd.
  • Is het team geïnformeerd ten aanzien van de controle parenteralia; werkwijze en doel zijn opnieuw onder de aandacht gebracht.
  • Is de registratie van opiaten en op welke wijze hier een verbeterslag in gemaakt kan worden opnieuw kritisch bekeken.
  • Is er een interne audit met betrekking tot klaarmaken van medicatie aangevraagd.
  • Is er gekeken naar het optimaliseren van de inrichting van de medicatieruimte. Eén en ander is / wordt opgenomen met infectiepreventie / technische dienst.

Werkgroep Hemodynamiek&Reanimatie

Werkgroepleden
Ronald Broek, Hermien Meier, Nicolle Oude Meijers, Rianne Tjoonk, Simone Gelderblom Rakesh Birjmohun, Nicolas Schroten (sinds 2022) en Joke Dieperink


In 2021 
heeft de werkgroep zich bezig gehouden met de volgende activiteiten: 

Scholing en onderwijs:
Gezien de COVID-golven heeft de werkgroep 2x de scholingsavond Hemodynamiek moeten annuleren, deze staan nu in 2022 gepland.

Bedside activiteiten:
De werkgroep heeft van de volgende onderwerpen bedside teaching uitgewerkt, deze zijn ook terug te vinden op de i-schijf –>  Werkgroep Hemodynamiek&Reanimatie –> Bedside teaching

  • PiCCO
  • Swan Ganz
  • Vigilance
  • Externe pacemaker
  • Presep catheter 

Protocollen
Periodieke revisie van protocollen via het Q portaal vond plaats.

Koelmachine
Aangezien de Gaymar aan vervanging toe was heeft de werkgroep i.s.m. de IC-collega’s gekozen voor de Artic Sun. Implementatie + scholing heeft plaatsgevonden m.b.v. firma en de werkgroep.

 


 

Nevenactiviteiten in samenwerking met andere werkgroepen


Werkgroep Apotheek
Marthe Oldenbroek, Agnes Halewijn, Rakesh Birjmohun en Erik Kan

Test spuitenpompen
Onze huidige spuitenpompen zijn aan vervanging toe, er is een proefopstelling geweest van drie spuitenpompen welke aan de eisen voldeden wat uitgewerkt was in het PVE;

  • Perfusor® Space (Braun)
  • Alaris (BD)
  • Acromed (QRS)

Dit aanschaftraject wordt in samenwerking gedaan met de OK en SEH Gelre Breed. Naar aanleiding van de evaluatie is, IC is hierin leidend geweest, is besloten om verder te gaan met de spuitenpompen van Braun (Sapce Plus).


Monitoren 
Tijdens de vaardigheidsdagen van de IC heeft de werkgroep monitoring, verpleegkundigen, intensivisten en arts assistenten geschoold, dit jaar was het onderwerp MX800/550 aan de beurt. Gezien de meeste vaardigheidsdagen niet door zijn gegaan, wordt er nog overlegd of deze scholing als klinische les kan worden aangeboden.

Controle crashkar en crashtas
Gezien het geringe aantal ALS instructeurs heeft de wekgroep hemodynamiek tijdelijk de controle van de crashkar en crashtas (1x per maand) op de IC waargenomen. Hopelijk kan dit in 2022 weer overgedragen worden aan de ALS instructeurs van de IC.

SIT-tas
1x per jaar controleert de werkgroep deze tas. 

Werkgroep PEER-support

Werkgroepleden
Ons team bestaat uit Sandra van Ieperen, Alke Dalhuisen, Gerdien Langevoort en Nienke Edelman.

 

Doelstelling PEER-support
Op de Intensive Care zijn wij als PEER-support aanwezig voor de collega’s.

Het meemaken van een (mogelijke) calamiteit, incident of andere ingrijpende gebeurtenis kan de medewerker emotioneel sterk raken. In meer dan de helft van de gevallen heeft dit gevolgen voor de gezondheid en bevlogenheid. Veel voorkomende reacties zijn angst voor nieuwe fouten, verlies van vertrouwen in eigen functioneren en slaapproblemen. Dit zijn normale reacties. Vaak worden deze vanzelf minder en verdwijnen ze na verloop van tijd. Uit een onderzoek dat is uitgevoerd in 10 ziekenhuizen, waaronder ook Gelre ziekenhuizen, blijkt dat meer dan twee derde van de zorgverleners na een incident behoefte heeft aan ondersteuning, zowel van de naasten thuis als van collega’s. Een juiste ondersteuning helpt bij vermindering van onder andere bovengenoemde reacties. Gelre ziekenhuizen vindt het belangrijk om proactief ondersteuning aan te kunnen bieden. Om die reden is een Peer-support netwerk actief. Het uitgangspunt is dat de Peer supporter een functie heeft gelijkwaardig aan die van de collega die nazorg behoeft. De Peer supporters hebben een training gevolgd om gepaste ondersteuning te kunnen bieden. Voor de medewerkers die direct betrokken zijn bij een mogelijke calamiteit of incident zijn er verschillende manieren om met een Peer supporter in contact te komen. 

  • Een Peer supporter neemt zelf contact met hem/haar op;
  • De persoon kan zelf contact opnemen met de Peer supporter op de afdeling;
  • De afdelingsleiding brengt je in contact met de Peer supporter.


Overlegmomenten
Een keer per jaar hebben vindt er een overleg plaats, waarin we bespreken wat we het afgelopen jaar uitgevoerd hebben en wat er voor het aankomende jaar op de planning staat. Afgelopen overleg (7 april 2022) zijn de volgende punten hieruit voortgekomen:

  • Het jaarverslag van 2021 opstellen;
  • Kenbaarheid van de PEER-support vergroten op de IC – we hebben een stukje geschreven in de nieuwsbrief (week 16) en Sandra gaat het doel van PEER-support benoemen in de aankomende jaargesprekken;
  • Functie psychosociaal team toelichten – Het psychosociaal team staat voor alle medewerkers in het Gelre Ziekenhuis klaar om psychosociale hulp te bieden. Wanneer er een collega met een PEER-supporter gesproken heeft, kan er doorverwezen worden naar het psychosociaal team;
  • Gevoerde gesprekken en verslaglegging hiervan – we gaan een plan maken voor de verslaglegging van de gevoerde gesprekken. De vertrouwelijke informatie moet op een discrete manier opgeslagen worden. We zijn hierover nog advies aan het inwinnen;
  • Jaarlijkse training voor PEER-supporters > Gerdien en Alke zijn afgelopen jaren jaarlijks getraind. Sandra en Nienke zijn de nieuwe PEER-supporters en gaan de training dit jaar voor het eerst bijwonen.

Werkgroep Continious Renal Replacement Therapy (CRRT) en DECAP (CO2 verwijdering)

Werkgroepleden
Hilda Pieterse, Martine Bouwman, Bernadette Mengedoth, Yvonne Jansonius,   Diana Enfield, Alex Katinakis, Harold Hom, Peter Spronk en Evelien Faber.

Annemiek Poolman heeft de werkgroep verlaten i.v.m. een nieuwe baan.

In 2021 heeft de werkgroep zich bezig gehouden met de volgende activiteiten: 


Protocollen:
In 2021 zijn er tijdelijke protocollen gemaakt voor de oude CRRT machine. Deze machine hebben we tijdelijk te leen gehad in de drukke periode van de COVID. Nadat deze machine retour is gegaan naar de firma, is het protocol in het archief geplaatst. Mocht deze weer nodig kan Marthe deze weer ophalen. 

De protocollen hebben verder een update gehad en begin 2022 word er nog een aanpassing gedaan aan het CVVHD protocol. 

 

Scholing en onderwijs:
In 2021 zouden wij als werkgroep CRRT deelnemen aan de vaardigheidsdagen van de IC, echter door de drukte rondom de COVID heeft er 1 vaardigheidsdag plaatsgevonden.
Scholing voor de leerlingen van de dialyseafdeling is dit jaar door de COVID wat anders verlopen. I.p.v. aan bed scholing te krijgen is het nu via de mail en theorie gegaan.
Yvonne en Alke  zijn in november 2021 naar de Renal dag geweest in Utrecht. 

 

Bedside activiteiten:
Tijdens 77-dagen ronde lopen langs  IC-patiënten die een CRRT behandeling krijgen: signaleren knelpunten of vragen t.a.v. verpleegkundige zorg. Signaleren van scholingsbehoefte (individueel of groep) en  verzamelen van bruikbare gegevens voor onderwijs. In reguliere diensten wordt gevraagd en ongevraagd advies gegeven t.a.v. CRRT zaken.

 

COVID-19 :
Extra leenmachine gedurende de COVID-19 eind 2021 is de machine retour gegaan naar de firma.

 

Decap:
In 2021 zijn er geen patiënten behandeld met de Deacp. Begin 2022 word de beslissing gemaakt of de Decap retour gaat naar de firma.

Registratie patiënten en behandelingen

Soort behandeling

Aantal patiënten

Aantal behandelingen

Draaiuren

CVVHD

29

109

5918

Pre-Post

13

15

297

CVVH

2

5

61

Hemodialyse

8

14

 

Plasmaferese

2

4

 

Perotoniale dialyse

1

2

 

Decap

0

0

0

Totaal CRRT

 

129

6276

Totaal behandelingen

149

 

Dit jaar (2021) hebben we 6 patiënten minder behandeld t.o.v. vorig jaar (2020). De hoeveelheid systemen voor de nierfunctie vervangende therapie zijn in verhouding met de behandelingen die zijn uitgevoerd t.o.v. vorig jaar. Alhoewel er uiteraard ook verkeerde systemen geopend zijn en in handen van scholing kwamen. Hoeveel draai uren we in 2021 hadden is 6276 t.o.v. 7620 in 2020. CVVHD hebben we in 2021 minder draaiuren gemaakt 5918 tov 7234 in 2020. Hemodialyse hebben we dit jaar (2021) minder gedaan (14 behandelingen) tov 2020 (28 behandelingen). Tevens is er door de bloedbank plasmaferese toegepast bij 2 patiënten (4 behandelingen). De decapbehandeling is bij  geen patiënt uitgevoerd.

Werkgroep wond -en decubitus

Werkgroepleden
Iris van der Zande, Anouk Kanitz, Evelien Faber en Gerdien Langevoort.
Heden: Anouk Kanitz, Iris van der Zande.

Afdeling: Gelre Ziekenhuis, Apeldoorn & Zutphen


Wondverpleegkundigen:
Apeldoorn: Severing van Laar en Ilse Huurman
Zutphen: Tamara van Breemen


Activiteiten werkgroep wond -en decubitus 2021


Prevalentiemeting

Alle vier de jaarlijkse metingen op de IC zijn ondanks COVID-periode wel uitgevoerd.


Doelstelling en resultaten
De voedingstoestand en/of het onderliggend lijden van de patiënt kan er toe leiden dat ondanks optimale preventie toch decubitus optreedt. Het is dan ook niet reëel om te stellen dat bij alle patiënten decubitus wordt voorkomen. Hiermee rekening houdende kan de volgende doelstelling geformuleerd worden:

 

Algemene Doelstelling

De maatregelen leiden tot een sterke verbetering van decubitus- en vochtletselprevalentie en daarmee tot een  afname van het percentage decubitus en vochtletsel binnen de IC, waarbij wij streven om te voldoen aan de prevalentie eis van het ziekenhuis.


Cijfers prevalentiemetingen Gelre Ziekenhuis Apeldoorn & Zutphen 2021 
(januari, April, Juli, Oktober)

Apeldoorn :

Decubitus prevalentie: 5.5%.  Doel 2021 <2.5 %. 

Prevalentie decubitus inclusief vochtletsel: 6.8%.  Doel 2021: < 4 %.

Inzet van preventieve maatregelen: 78.9%. Doel 2021 > 90%.

Zutphen:

Decubitus prevalentie: 3.2%. Doel 2021: <2.5 %.

Prevalentie decubitus inclusief vochtletsel: 5%.  Doel 2021: < 4 %. 

Inzet van preventieve maatregelen: 78% Doel 2021 > 90%.


Analyse 2021 & Conclusie
Het jaar 2021 was een hectisch jaar waarbij getracht werd om zoveel mogelijk activiteiten die prioriteit hadden binnen de werkgroep te laten plaatsvinden, me name de metingen.
De percentages liggen vrij hoog, terwijl het aantal deelgenomen patiënten vrij laag ligt.

In 2021 had de afdeling te maken met buikliggers (COVID-19). Er zijn diverse redenen waardoor decubitus is ontstaan in 2021 op de afdeling, maar over het algemeen zijn buikliggers zeer hoog risico patiënten voor het ontwikkelen van decubitus. Zij hadden veelal decubitus in het gezicht (neuspunt, voorhoofd, mondhoeken).
We hebben collega’s destijds gewezen op het losser fixeren van de tube-bandjes (wat zorgt voor decubitus van de mondhoeken), en zagen hierna verbetering in praktijk.

Ook zijn we over gegaan op het plaatsen van neusmaag-sondes via de mond i.p.v. de neus, wat zorgde voor aanzienlijk minder decubitus aan de neuspunt.

Daarnaast waren patiënten zonder buikligging veelal hemodynamisch / pulmonaal te instabiel om bijvoorbeeld wisselligging toe te passen, waardoor decubitus ontstond in enkele gevallen.

Over het algemeen kunnen we concluderen dat we bewuster bezig zijn met de preventie van decubitus -en vochtletsel, en de daarbij behorende preventie materialen. 


Gesprek Tamara van Breemen (wond verpleegkundige Zutphen)
Gerdien heeft begin maart ’21 in bijzijn van Gerwin een gesprek gehad met Wondverpleegkundige Tamara van Breemen met als uitgangspunt om elkaar beter te leren kennen ter bevordering van de samenwerking. In overleg afgesproken dat Tamara de metingen, die qua datum samenvallen met locatie Apeldoorn, zal uitvoeren in Zutphen. Tenzij anders afgesproken met ons. Verder zijn doelen en knelpunten besproken.


Materialen
Zes wigkussens besteld op 17-08-21. Nog niet geleverd, volgt.
Zoals in foto 1 te zien zijn deze aan vervanging toe; ze missen vulling op sommige delen.

    
    Foto 1: het Wig-kussen                                              Foto 2: ontbrekende vulling Wig-kussen


Nieuwe bedden van firma WIBO
Na uitvoerig testen en overleg zijn er in de zomerperiode nieuwe bedden gekomen op de gehele afdeling.
Het voordeel van deze bedden in het kort:

  • Ergonomisch: kantelfunctie, vijfde wiel wat zorgt voor rij-ondersteunging tijdens transportrit,
    digitaal verlengen van het bed.
  • Bevordering mobilisatie patiënt: betere zitfunctie m.b.v. een hulpmiddel aan het bed 
  • Weegschaal functie
  • Digitaal bedieningspaneel waarop ook het aantal graden kan worden afgelezen
  • Luchtbanen van het matras kunnen afzonderlijk van elkaar worden gevuld / leeglopen, wat prettig kan zijn bij bijvoorbeeld patiënten in buikligging


                Foto 1 & 2: De nieuwe bedden van firma WIBO, de Eleganza 5.

Leden
Evelien en Gerdien hebben de werkgroep verlaten vanwege een nieuwe functie.
Anouk en Iris zijn aanspreekpunt. Het zou fijn zijn als er nog iemand zou willen aansluiten, maar tot noch toe helaas geen animo. 

Correct invullen decubitusscore
Het invullen en de interpretatie van de decubitusscore blijft een aandachtspunt.
Middels mondelinge -en schriftelijke communicatie is dit opnieuw onder de aandacht gebracht. Er is een poster opgehangen met tips over het correct invullen ervan. Ook is dit in de nieuwsbrief benoemd en worden nieuwe leerlingen hierover geïnformeerd.

Probleem

Doel

Decubitus en wondzorg wordt niet altijd juist gerapporteerd in dossier

Decubitus -en wond problematiek wordt gerapporteerd in verpleegkundige rapportage , het zorgplan en medisch decursus.

Nieuw materiaal aanschaffen

In 2022 zijn er nieuwe wigkussens aangeschaft.

CBO score wordt niet altijd juist ingevuld 

Wederom onder de aandacht brengen middels scholing / schriftelijk. Nieuwe leerlingen bijscholen.

November ’22 maakt SAP ruimte voor HIX-software

Het correct inrichten van wond -en decubitus gerelateerde taken in HIX (nieuwe software). Mogelijk aanpassingen doorvoeren.

Onvoldoende werkgroep leden

Minimaal een nieuw werkgroep lid introduceren.
De ideale situatie zou zijn dat er twee nieuwe leden worden betrokken bij de werkgroep.

Te hoge prevalentiecijfers (in gehele ziekenhuis)

Doel prevalentie decubitus 2022= <2.5%.
Doel prevalentie decubitus incl. vochtletsel 2022 = <4.0 %, ontstaan in eigen instelling

Actielijst voor aankomend jaar (2022)

Het is goed om actief te blijven kijken naar verbeterpunten, preventie en elkaar hierop te blijven aanspreken. Indien haalbaar zullen de werkgroep leden regelmatig dossiercontrole uitvoeren om te controleren of de doelen ook worden behaald en te indiceren of er behoefte is aan extra scholing.

Verpleegkundigen volgens sowieso tweejaarlijks een e-learning m.b.t. dit onderwerp.

Werkgroep Voeding

Werkgroepleden
Karen Nijhof, Alex Katinakes, Renske Postma, Gerwin Konink


In 2021 hebben we helaas niet alles kunnen bereiken wat we wilde ivm Covid.

Het volgende wel:

  • Drainage bag in gebruik genomen
  • Caloriemeter standaard in gebruik genomen. En hiervoor trainingen georganiseerd voor collega’s. Zodat zij konden leren waarom caloriemeting en hoe deze uitgevoerd moet worden.
  • Protocollen: Voeding en Caloriemeter up to date gemaakt.
  • Elk kwartaal vergadering met Dietiek, samen werking verloopt steeds beter.

Werkgroep Documentbeheer

Werkgroepleden
Marnix Kuindersma en Marthe Oldenbroek


In 2021 is een tweede documentbeheerder aangesteld: Marnix Kuindersma (intensivist). Hij heeft het beheer van de medische protocollen overgenomen. Er is een begin gemaakt met het converteren van medische protocollen van Metavision naar Q-portaal. De herziening van protocollen heeft volgens afspraak plaatsgevonden.

Werkgroep PDMS/ICT 

Werkgroepleden
Peter Spronk en Lilian Taal


In 2021 zijn behalve het standaard onderhoud, aanpassingen en aanleveren van data de volgende werkzaamheden verricht:

  • De werkgroep had wekelijks structureel overleg, vaker als dat nodig was bij intensieve processen. Dat overleg was fysiek, of tijdens de COVID pandemie telefonisch of via video-verbinding.
  • Lilian is dit jaar verder gaan bouwen aan de SQL omgeving en heeft alle procedures die eerder automatisch liepen via Access databases kunnen afronden op SQL server. Dit is belangrijk voor de stabiliteit en dient tevens als basis voor de overstap naar het data-integratie platform dat in gebruik genomen gaat worden na de overstap naar HIX in 2022. 
  • Aanpassingen aan de NICE database t.b.v. aanleveren NICE data. 
  • Om het programma Bedscan te kunnen gaan gebruiken t.b.v. bloedtransfusies diende er een veilige situatie te zijn rondom het printen van patiëntenstickers (controle van patiëntgegevens bij bloedtoediening). Dat betekent géén stickers uitprinten op een centrale plek op de afdeling maar bij de patiënt zelf.

Lilian heeft in 2020 een applicatie gemaakt waarmee patiëntenstickers op de bedzijdige PC’s, waar alleen de opgenomen patiënt geselecteerd kan worden, geprint kunnen worden met gegevens vanuit Metavision. 

In 2021 is per bed een barcodeprinter aangeschaft waardoor dit project verder afgerond kon worden. 

  • Voor de overgang naar HIX als ziekenhuisinformatiesysteem is besloten dat, ondanks het advies /voorstel vanuit de IC, ook de IC over moet stappen naar HIX als PDMS. De IC heeft hiertegen bezwaar ingediend en dat proces zal in 2022 verder opgepakt worden. Belangrijkste bezwaar van de IC afdeling betrof de discontinuïteit van data-extractie zoals die al vanaf 1996 operationeel is, extra werklast op de werkvloer in moeizame COVID-tijden en potentieel einde van het erkende expertisecentrum ExpIRA. Discussies met digitaliseringsraad en RvB waren in gang gezet en nog niet beëindigd. Dit betrof onder andere aansluiting bij het data-integratie platform dat door het ziekenhuis zal worden aangeschaft
  • De formatieve ondersteuning voor ICT beheer van de IC is minimaal met een groot afbreukrisico. Te veel zaken hangen nu af van Lilian Taal. 

Er is in 2020 een traject gestart om vanuit ICT ondersteuning te krijgen. In 2021 is Robbert van Amersvoort aangenomen om de IC te ondersteunen. Robbert is uitgebreid ingewerkt door Lilian maar heeft na een half jaar aangegeven dat hij een andere functie binnen ICT prefereerde boven de functie op de IC. In 2022 zal dit wederom worden opgepakt, niet alleen om continuïteit te borgen, maar ook om innovatie richting de toekomst mogelijk te blijven maken .

7. Wetenschappelijk onderzoek

Werkgroepleden
Peter Spronk, Marnix Kuindersma, Marleen Flim, Ingrid van Iperen, Marjolein Jansen 


Onderzoek op onze IC uitgevoerd in 2021

  • Rephagia: Toepasbaar maken van het Rephagia systeem voor evaluatie van slikstoornissen op de IC
  • IOPI: Valideren van een systeem om de tongkracht te meten bij IC patiënten
  • Dorst op de intensive care unit: Start met een scoping review van de prevalentie, de intensiteit, last, en de ervaringen met dorst bij patiënten op de intensive care
  • Insluiten laatste patiënten in studie naar kwaliteit van leven en vervolgen tot en met 5 jaar tot nu toe (in samenwerking met IC poli, einde studie mei 2021)
  • BREAD studie: Wat is de voedingsbehoefte in eerste IC dagen en hoeveel geven we nu eigenlijk? Evaluatie door middel van indirecte calorimetrie
  • LAST-Meter; ontwikkeling en implementatie van een ‘nieuw’ instrument voor de evaluatie van Last bij patiënten op de post-IC poli. Na de implementatie in meerdere ziekenhuizen zal een retrospectieve evaluatie van dit instrument plaats vinden
  • TRISTARDS studie: Een internationale studie naar het effect van trombolytica (rtPA) op COVID-19 geassocieerde ARDS
  • Thiamine en delier; Onderzoek naar het effect van thiamine op delier. Deze standaardbehandeling is geïmplementeerd in 2017. Het effect op delier zal werd vergeleken met historische data. Dit zal is samenwerking met andere (internationale) ziekenhuizen gedaan waar deze therapie ook is toegepast
  • SICQ ? sickness insight in coping questionnaire
  • DICE; internationale survey naar slikken
  • Delirium en MCS uit HRQOL: Relatie van delirium met langdurige geestelijke gezondheids-gerelateerde kwaliteit van leven voor en na opname op de IC.
  • Bedfiets studie; Effect van visuele stimulatie op motivatie om te fietsen.

Expertise Centrum voor Intensive Care Revalidatie Apeldoorn (ExpIRA)
De werkgroep wetenschappelijk onderzoek IC (onderdeel van Expertise Centrum voor Intensive Care Revalidatie Apeldoorn (ExpIRA) heeft in 2019 diverse onderzoeksactiviteiten uitgevoerd. Het doel van deze onderzoeksprojecten was om de kwaliteit van de zorg op de IC te bevorderen, door o.a. het toepassen van technieken en behandelingen te evalueren. De resultaten van het onderzoek werden gepresenteerd in Nederland en daarbuiten.

Actieve studies uit 2021 die duidelijk gelinkt zijn aan ExpIRA zijn bijvoorbeeld de LAST-meter, het meten van tongkracht en de studies gericht op revalidatie tijdens IC opname


Highlights

José Hofhuis
In mei stopte José met haar reguliere werkzaamheden voor de IC en in december was haar officiële pensioendatum. José werkt vanuit huis nog op projectbasis aan een aantal studies.


Nieuwe collega
In augustus is Ingrid van Iperen gestart als epidemioloog binnen onze IC. Ingrid heeft een achtergrond als fysiotherapeut, wat goed aansluit bij de focus van ExpIRA.


Faciliterende functie
Vanuit de kerngroep research werd ondersteuning geboden aan diverse projecten binnen de IC. Hierbij valt te denken aan wetenschappelijk onderzoek door ANIOS of CAT’s van IC-cursisten


Vertegenwoordiging IC in de Wetenschappelijke Adviesraad (WAR)
De WAR van is een strategische partner bij het neerzetten van wetenschappelijk onderzoek binnen Gelre en beoordeelt ook interne subsidie-aanvragen. Marleen is in 2021 gevraag om lid van de WAR te worden, zij is hierbinnen ook lid van de werkgroep ‘verpleegkundig en paramedisch onderzoek en EBP’. Peter is ook lid van de WAR en heeft zitting in de werkgroep  ‘interne en externe wetenschapscummunicatie’ en ‘fondsenwerving voor wetenschap en innovatie’.


Overzicht wetenschappelijk onderzoek: publicaties in 2021

Flim M, Hofhuis J, Spronk P, Jaarsma T.
Measuring thirst distress of patients in the intensive care unit.

Nurs Crit Care. 2021 Oct 6.

Kuindersma M, Spronk PE.

“L’histoire se répète”, one size does not fit all.

Intensive Care Med. 2021 Oct;47(10):1169-1170.

 

Hofhuis JGM, Schrijvers AJP, Schermer T, Spronk PE

Health-related quality of life in ICU survivors-10 years later.

Sci Rep. 2021 Jul 26;11(1):15189.

 

Warnar C, Faber E, Katinakis PA, Schermer T, Spronk PE

Electrolyte monitoring during regional citrate anticoagulation in continuous renal replacement therapy.

J Clin Monit Comput. 2021 May 15

Kuindersma M, Diaz RR, Spronk PE

Tailored modulation of the inflammatory balance in COVID-19 patients admitted to the ICU?-a viewpoint.

Crit Care. 2021 May 25;25(1):178

Ros MM, van der Zaag-Loonen HJ, Hofhuis JGM, Spronk PE

SURvival PRediction In SEverely Ill Patients Study-The Prediction of Survival in Critically Ill Patients by ICU Physicians.

Crit Care Explor. 2021 Jan 11;3(1)

 

Stilma W, Åkerman E, Artigas A, Bentley A, Bos LD, Bosman TJC, de Bruin H, Brummaier T, Buiteman-Kruizinga LA, Carcò F, Chesney G, Chu C, Dark P, Dondorp AM, Gijsbers HJH, Gilder ME, Grieco DL, Inglis R, Laffey JG, Landoni G, Lu W, Maduro LMN, McGready R, McNicholas B, de Mendoza D, Morales-Quinteros L, Nosten F, Papali A, Paternoster G, Paulus F, Pisani L, Prud’homme E, Ricard JD, Roca O, Sartini C, Scaravilli V, Schultz MJ, Sivakorn C, Spronk PE, Sztajnbok J, Trigui Y, Vollman KM, van der Woude MCE

Awake Proning as an Adjunctive Therapy for Refractory Hypoxemia in Non-Intubated Patients with COVID-19 Acute Respiratory Failure: Guidance from an International Group of Healthcare Workers.

Am J Trop Med Hyg. 2021 Mar 11;104(5):1676-1686 

Geersing TH, Franssen EJF, Spronk PE, van Kan HJM, den Reijer M, van der Voort PHJ

Nephrotoxicity of continuous amphotericin B in critically ill patients with abdominal sepsis: a retrospective analysis with propensity score matching.

J Antimicrob Chemother. 2021 Dec 24;77(1):246-252

 

Bakker T, Abu-Hanna A, Dongelmans DA, Vermeijden WJ, Bosman RJ, de Lange DW, Klopotowska JE, de Keizer NF; SIMPLIFY study group, Hendriks S, Ten Cate J, Schutte PF, van Balen D, Duyvendak M, Karakus A, Sigtermans M, Kuck EM, Hunfeld NGM, van der Sijs H, de Feiter PW, Wils EJ, Spronk PE, van Kan HJM, van der Steen MS, Purmer IM, Bosma BE, Kieft H, van Marum RJ, de Jonge E, Beishuizen A, Movig K, Mulder F, Franssen EJF, van den Bergh WM, Bult W, Hoeksema M, Wesselink E

Clinically relevant potential drug-drug interactions in intensive care patients: A large retrospective observational multicenter study.

J Crit Care. 2021 Apr;62:124-130

 

Spronk PE

Don’t stand there, but deliver tailored ICU rehabilitation services.

Acta Anaesthesiol Scand. 2022 Mar;66(3):305-306

Boezeman EJ, Hofhuis JGM, Cox CE, de Vries RE, Spronk PE
SICQ Coping and the Health-Related Quality of Life and Recovery of Critically Ill ICU Patients: A Prospective Cohort Study.
Chest. 2022 Jan;161(1):130-139

Voordrachten op congressen in 2021

Als gevolg van de COVID-19 pandemie ging het merendeel van de congressen niet door in 2021. Wel werden vanuit onze IC twee voordrachten gegeven op virtuele internationale congressen

Peter Spronk: World dysphagia congress in Nagoya, Japan. Titel: “swallowing problems in the ICU, how to proceed to the next decade?”

Peter Spronk: Regionale Belgische meeting in Genk getiteld: “longterm effects after IVU survival, how to get a handle on the problems?”


Doelen voor 2022

  • Voortzetten van de continuïteit van de organisatie en overlegstructuur van de werkgroep research.
  • Verder uitbouwen van profilering expertisecentrum ExpIRA.
  • Continuering onderzoek naar ervaringen en tevredenheid van patiënten en familieleden op de IC met analyse elke 3 maand.
  • Opzetten van retrospectieve studie naar effect LMWH en anti-Xa spiegels
  • Opzetten studie naar effect van anti-fungale middel bij abdominale perforaties.
  • Optimalisatie van de training van de ademhalingsspieren met een adaptief interactief spel bij gehospitaliseerde patiënten.
  • Doorgaan met het ontwikkelen van spellen bij IC-patiënten.
  • Prevalentie, intensiteit en last van de dorst bij gehospitaliseerde patiënten.
  • Het meten van ervaren mate van “Last” bij ICU patiënten vóór de IC opname (retrospectief) en 3 maand na ontslag; ontwikkeling van een vragenlijst